Όχι άλλο κάρβουνο...

Το τελευταίο διάστημα πληθαίνουν οι φωνές που μιλάνε για πιθανή διάσπαση της ζώνης του ευρώ, διατυπώνοντας με τον τρόπο αυτό την αντίθεσή τους σχετικά με την ορθότητα του εγχειρήματος δημιουργίας του κοινού Ευρωπαϊκού νομίσματος. Σύμμαχος σε αυτήν την προσέγγιση είναι η ιστορική εμπειρία, που έχει να καταδείξει πλήθος παραδειγμάτων για χώρες που προχώρησαν στη δημιουργία νομισματικών ενώσεων, αλλά όταν βρέθηκαν αντιμέτωπες με κάποια μορφή πολιτικής ή οικονομικής κρίσης, υποχώρησαν από τη δέσμευση που είχαν αναλάβει και επέλεξαν την ελευθερία στην άσκηση της νομισματικής πολιτικής. Με βάση τις εμπειρίες αυτές, είναι λογικό να τίθεται από πολλούς το ερώτημα της βιωσιμότητας της OΝΕ. Βέβαια οι ενώσεις αυτές δεν είχαν τα ίδια χαρακτηριστικά με αυτά της ΕΕ, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το μοντέλο έχει επιλεγεί για την ΕΕ είναι και ό,τι καλύτερο, από ό,τι λέγεται τουλάχιστον από τους διάφορους επικριτές του εγχειρήματος.

Το θέμα όμως, ίσως να έχει και άλλες διαφορετικές διαστάσεις που ενδεχομένως να μην φωτίζονται ιδιαίτερα, το αντίθετο θα έλεγα μάλιστα. Ο κόσμος φαίνεται να έχει “χώρο” μόνο για ένα παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, δεδομένου ότι η Αμερικανική οικονομία είχε ανέκαθεν, και τώρα ακόμα πιο πολύ, μεγάλα ελλείμματα. Αυτά έχουν μόνο μια γιατρειά (τουλάχιστον κατά τη γνώμη των ασκούντων την οικονομική πολιτική στην Αμερική), και αυτή είναι η εκτύπωση νέου χρήματος. Οι ΗΠΑ εφαρμόζουν αυτό που οι οικονομολόγοι ονομάζουν “sterilization policy” με “οpen market operations”. Από τα διαθέσιμα στοιχεία που εγώ μπόρεσα να συγκεντρώσω προκύπτει ότι ακολουθούν αυτήν την πολιτική με “επιτυχία”, τουλάχιστον τα τελευταία 40 χρόνια. 

Οι ΗΠΑ θέλουν χαμηλό επιτόκιο δανεισμού στα ομόλογα, για να χρηματοδοτήσουν τα τεράστια ελλείμματα τους, τα οποία όμως σε πολύ μεγάλο βαθμό (από όσο γνωρίζω τουλάχιστον) δεν είναι εξωτερικό, αλλά εσωτερικό χρέος και συν της άλλης είναι σε δολάριο, με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει. Και μια επιπλέον λεπτομέρεια. Χρηματοδοτούν το χρέος με πολύ χαμηλό επιτόκιο το οποίο ουσιαστικά αποκλιμακώνει σε ένα βαθμό την μελλοντική αύξηση του χρέους. Επιπλέον καθιστά το δολάριο κυρίαρχο νόμισμα και πάλι χωρίς ιδιαίτερο ανταγωνισμό και χωρίς οι αγορές ομολόγων να προέρχονται μόνο από το εσωτερικό. Δηλαδή κάνουν “sterilization policy” με “οpen market operations”, χωρίς να χρειαστεί να αυξήσουν το επιτόκιο αντίθετα το μειώνουν (όσον αφορά την χρηματοδότηση του χρέους τους), ενώ έχουν ελλείμματα στο εμπορικό ισοζύγιο και τεράστιο χρέος.!!! Αυτό (sterilization policy), προκύπτει από το γεγονός ότι το χρήμα δεν παραμένει μέσα στις ΗΠΑ για να επιβαρύνει τον πληθωρισμό, αλλά μεταφέρεται μέσω των κρατικών (στρατιωτικών) και άλλων δαπανών προς τα έξω, και παράλληλα το νόμισμα τους (δολάριο), ανατιμάται μέσω αγορών Αμερικανικών ομολόγων από τρίτες χώρες.

Αν το δει κανείς από αυτή τη σκοπιά κατά τη γνώμη μου οι χαμένοι της υπόθεσης είναι οι... Κινέζοι και λιγότερο οι Ιάπωνες. Το φθηνό ευρώ μειώνει αυτόματα τις εισαγωγές από Κίνα στην Ευρώπη. Το επιτόκιο που παίρνουν ως κάτοχοι Αμερικανικών ομολόγων είναι χαμηλό, και οι εισαγωγές τους (των Κινέζων), θα αυξηθούν εφ’ όσον το νόμισμά τους είναι συνδεδεμένο με το δολάριο, και το δολάριο ανατιμάται έναντι του βασικότερου ανταγωνιστή του, του Ευρώ. Αν σε αυτό συμπεριλάβουμε το γεγονός ότι αργά ή γρήγορα οι μισθοί τους (των Κινέζων) θα ανέβουν (ήδη έχει ξεκινήσει αυτό να συμβαίνει) γιατί θα θέλουν και αυτοί να καταναλώσουν, τότε νομίζω ότι οι Δυτικοί κερδίζουν από κάτι σε βάρος τους. Τώρα το πόσο θα “χάσουν” οι Κινέζοι δεν μπορώ να το πω, πάντως σίγουρα ωφελημένοι δεν θα είναι πλέον όπως στο παρελθόν. Αν σε αυτό προσθέσουμε και την αύξηση των τιμών των ακινήτων και την υπερθέρμανση της οικονομίας τους, (πρόσφατα αύξησαν το βασικό επιτόκιο, μετά και την απόφαση από τις αρχές του τρέχοντος έτους για αύξηση των υποχρεωτικών καταθέσεων των τραπεζών), αλλά και τα πιθανά μελλοντικά προβλήματα από την “πολιτική του ενός παιδιού” την οποία εφαρμόζουν βάση νόμου χρόνια τώρα, τότε αποτελούν έναν μεγάλο κίνδυνο, όπως άλλωστε και η Βρετανία που κατά τη γνώμη μου είναι ακόμα μεγαλύτερος κίνδυνος λόγω του εξωτερικού χρέους που έχει.

Πάνω σε αυτό το παράδοξο λοιπόν,(γιατί περί παραδόξου πρόκειται να έχει μια χώρα τεράστιο χρέος και να της δίνουν χαμηλό επιτόκιο δανεισμού), έρχεται μια δεύτερη παρατήρηση που έκανα παρακολουθώντας την πορεία των μέσων αποδόσεων των Αμερικανικών 10ετών ομολόγων από το 1970 μέχρι το τέλος του 2009. Παρατηρώ ότι η μεγάλη αποκλιμάκωση ξεκίνησε παράλληλα με την έναρξη του προγράμματος “Πόλεμος των Άστρων”, το οποίο εφαρμόστηκε κατά την εποχή που ξεκίνησαν και τα περίφημα “Reaganomics”. Και ενώ θα περίμενε κανείς, ότι θα υπάρχει μείωση των κρατικών δαπανών και του κυκλοφορούντος χρήματος στην οικονομία (όπως υποστηρίζει η πολιτική αυτή), αντιθέτως εγώ παρατηρώ μια αύξηση η οποία και οφείλεται ακριβώς σε αυτό το πρόγραμμα, και η οποία τελειώνει προς το τέλος της δεκαετίας του 80. Επανέρχεται δε, (η αύξηση) στις αρχές του 2002 με τον πόλεμο σε Ιράκ και Αφγανιστάν με αποκορύφωμα την τρέχουσα “οικονομική κρίση”, την οποία πολύ σωστά κατ΄εμέ κάποιοι ονομάζουν και “πρώτο παγκόσμιο οικονομικό πόλεμο”. Μια πιθανή εξήγηση σε αυτό το παράδοξο, είναι ότι η αποκλιμάκωση επετεύχθη πρωτίστως διότι οι ΗΠΑ καταφέρνουν να “ηγούνται” παγκοσμίως μέσω της πολιτικό - στρατιωτικής δύναμης που τους χαρίζει η διαστημική τους τεχνολογία, και όχι γιατί όπως έχει λεχθεί κατά καιρούς έχουν ισχυρή οικονομία λόγω ΑΕΠ, η οποία είναι αποτέλεσμα (ισχυρή οικονομία) αυτής της πολιτικό-στρατιωτικής δυνατότητας που έχουν. Αυτό νομίζω ότι θα δώσει την δυνατότητα να χρηματοδοτούν το χρέος τους για όσο μπορούν να εφαρμόζουν αυτήν την πολιτική, και για την ώρα δεν βλέπω να υπάρχει κάποια “απειλή” στον ορίζοντα. 

Το € τώρα ερχόμενο στη «ζωή», απείλησε και συνεχίζει σε ένα βαθμό να “απειλεί” την πρωτοκαθεδρία του $ ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, αν και για την ώρα η “απειλή” έχει “μετατεθεί” για το μέλλον. Αυτό δημιουργεί πολλά προβλήματα στην Αμερική, η οποία με τον πρόσφατο “πρώτο οικονομικό πόλεμο” κατάφερε να το “δαμάσει” σε ένα βαθμό, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι και οι Ευρωπαίοι (ειδικά η Γερμανία αλλά και η Γαλλία), δεν ήθελαν και συνεχίζουν να θέλουν την “πτώση” του έναντι του $, όχι όμως και την απαξίωση του, ή την πλήρη εξαφάνισή του και την επιστροφή των χωρών της ζώνης του € στα εθνικά τους νομίσματα. 

Η Ευρώπη χρειάζεται ανταγωνιστικό “φθηνό” νόμισμα, όπως πολύ σωστά έχει λεχθεί αρκετές φορές το τελευταίο διάστημα, (και προσωπικά πιστεύω ότι αυτός είναι και ο βασικός στόχος πίσω από την συντήρηση της συζήτησης περί σκληρών μέτρων και εξοστρακισμού των “αδυνάτων” από την ΟΝΕ κλπ), ώστε να βοηθηθούν οι εξαγωγές. Αυτό επιβεβαιώθηκε και με την πρόσφατη αύξηση του ΑΕΠ της Γερμανίας αλλά και με τις τελευταίες προβλέψεις. Πρέπει όμως κανείς σε αυτό να συνυπολογίσει και το ρόλο που παίζουν οι τιμές των πρώτων υλών οι οποίες τιμολογούνται σε δολάριο. Άρα ναι μεν “φθηνό” ευρώ έναντι του δολαρίου, αλλά υπάρχει και κάποιο όριο σε αυτό. Έτσι το ισοζύγιο βελτιώνεται και η εκτύπωση νέου χρήματος απομακρύνεται σαν ενδεχόμενο, τουλάχιστον για την ώρα, ο πληθωρισμός κρατιέται χαμηλά και όλοι είναι χαρούμενοι (Γερμανία). 

Το “πρόβλημα” με την Ευρώπη είναι ότι η Γερμανία (που είναι και η ηγέτιδα δύναμη), κινείται σε μια λογική που υπαγορεύεται σε ένα βαθμό (από όσο τουλάχιστον μπορώ εγώ να κατανοήσω) από την “Αυστριακή σχολή οικονομικής σκέψης”, κάτι δηλαδή εκ διαμέτρου αντίθετο με αυτό που χρησιμοποιούν οι Αμερικανοί με μεγάλη “επιτυχία” για δεκαετίες, αλλά και η Ελλάδα με τα “Τσοβόλα δώστα όλα” κλπ, χωρίς όμως να έχει η Ελλάδα την “επιτυχία” των ΗΠΑ. Όσο για το αποτέλεσμα; Είναι αυτό που βιώνουμε σήμερα.

Επιπλέον, το γεγονός ότι οι Γερμανοί θέλουν να κυριαρχήσουν μέσα στην Ευρώπη των 27, γιατί αυτό θα τους δώσει την κρίσιμη μάζα που απαιτείται για την επιβίωσή τους στο νέο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, καθιστά την μετάβασή μας σε μια πιθανή ουσιαστική Οικονομική αλλά και Πολιτική Ένωση ακόμα δυσκολότερη, γιατί δεν συμφωνούν όλοι να είναι στην “B΄Εθνική” όπως έχει αποδεχτεί η Ελλάδα, η οποία ναι μεν μπήκε στην Ένωση με πολιτική διαπραγμάτευση (όπως και άλλες χώρες ουσιαστικά), αλλά τώρα καλείται να αποδεχθεί την Επιβεβλημένη Ευθυγράμμιση με την «ηγέτιδα» Γερμανία, όπως άλλωστε και όλες οι χώρες του Νότου και αυτές του πρώην Ανατολικού μπλοκ, αλλά και η Αγγλία σε περίπτωση που αποφασιστεί να προχωρήσει. Υπενθυμίζω για του λόγου το αληθές, ότι η Ισπανία και η Πορτογαλία προχώρησαν στις πρώτες περικοπές δημοσίων δαπανών, πριν φτιαχτεί ο μηχανισμός στήριξης για την Ελλάδα, το είχαν δε ανακοινώσει από τα τέλη του 2009, ότι πρέπει η δημοσιονομική πολιτική τους να αλλάξει και να γίνει πιο αυστηρή. Μόλις πριν μερικές μέρες διάβαζα ότι η Πορτογαλία είχε πρόβλημα να περάσει τα μέτρα στο κοινοβούλιο, αν και τελικά εκ των υστέρων τα κατάφεραν να συμφωνήσουν (οι Γερμανοί τα πέρασαν κιόλας, το ίδιο κάνουν και οι Γάλλοι και οι Ισπανοί αλλά και οι Άγγλοι) και αμέσως οι αγορές ομολόγων του “Ευρωπαϊκού Νότου” αντέδρασαν, σε συνδυασμό και με τον πολιτικό εκβιασμό που επιχειρεί ο ΓΑΠ έναντι των πιθανών εσωκομματικών “ανταρτών” με τις δηλώσεις του περί πιθανών πρόωρων εκλογών κλπ. Όλα αυτά φυσικά δεν περνούν απαρατήρητα από τους πρώην αλλά και νύν δανειστές μας (ειδικά οι νύν, που μάλλον θα γίνουν και μελλοντικοί από ότι ακούγεται), οι οποίοι καμία διάθεση δεν έχουν να χάσουν τα χρήματά τους, απεναντίας προτίθενται και να κερδίσουν από την “δουλειά” που λέγεται Ελλάδα, γιατί για αυτούς μια επιπλέον “δουλειά” είμαστε.

Ως αποτέλεσμα όλων των παραπάνω, και αφού μας “πιουν το αίμα με το μπουρί της σόμπας” επί το λαϊκότερο, θα προχωρήσουν και σε αυτό που τώρα φαντάζει ως “άπιαστο όνειρο”, δηλαδή την “αλλαγή πλεύσης” προς μια πιο χαλαρή νομισματική πολιτική, η οποία θα δώσει στις “εξαθλιωμένες” μάζες της Ευρώπης την ελπίδα που χρειάζονται, προκειμένου να μην υπάρξουν “παρατράγουδα” και αφού έχουν πρώτα εξασφαλίσει, ότι η αύξηση του πληθωρισμού από την εκτύπωση του νέου χρήματος θα είναι απόλυτα “διαχειρίσιμη”, με κύριο διαχειριστή της “Ευρωπαϊκής πλευράς” του συστήματος ποιόν άλλο; Τη Γερμανία. Οι δηλώσεις στο πρόσφατο G-20, περί μη ύπαρξης ουσιαστικά πολέμου συναλλαγματικών ισοτιμιών, και προσπάθειας οι ισοτιμίες να καθορίζονται από τις αγορές, προς αυτήν την κατεύθυνση δείχνει. 

Επιπλέον, η προσέγγιση της Ρωσίας από το Γάλλο- Γερμανικό άξονα και η προσπάθεια για την ένταξή της στο ΝΑΤΟ η πρόσφατη ένταξή της στον ΠΟΕ, αλλά και οι συμφωνίες για πολιτική κοινής εξωτερικής πολιτικής και άμυνας, επιβεβαιώνουν τα παραπάνω, σχετικά με το ρόλο της Γερμανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και στο παγκόσμιο σκηνικό. 

Εν κατακλείδι και προκειμένου να κλείσω αυτήν την επιχειρούμενη προσέγγιση των τεκταινόμενων σε παγκόσμια κλίμακα από μέρους μου, αυτό που λέω είναι ότι όχι μόνο η Ένωση δεν πάει για διάλυση, αλλά μάλλον για σύσφιξη, και μάλιστα υπό Γερμανική “επιτήρηση” με την προσθήκη και της Ρωσίας ως στρατηγικού της εταίρου, αλλά και άλλων χωρών όπως η Κίνα και η Βραζιλία ως εμπορικών της εταίρων. 

Και μια επιπλέον παρατήρηση:

Ένας ακόμα παράγοντας που “βαραίνει” στο παγκόσμιο σκηνικό του σήμερα, πέραν των προαναφερθέντων είναι και το εξής: Το ΔΝΤ “μπαίνει μέσα” καιρό τώρα και αποφάσισε ποσοστώσεις στην πώληση χρυσού (Απρίλιος 2008, τελική απόφαση Ιούλιος - Σεπτέμβριος 2009) προς τις κεντρικές τράπεζες, έτσι ώστε να αυξηθεί η τιμή και να βρει το ίδιο λεφτά για να δανείζει τις οικονομίες προκειμένου να επιβιώσει. Αυτό κατά τη γνώμη μου σημαίνει ότι πολύ σωστά είχαν “διαγνώσει” τα επερχόμενα προβλήματα (όχι όμως σε όλο τους το εύρος μιας και η κατάρρευση της Lehman Brothers ήρθε λίγο αργότερα από την αρχική απόφαση), και “έτρεξαν” να επωφεληθούν από το νέο σκηνικό το οποίο σωστά εκτίμησαν ότι επρόκειτο να διαμορφωθεί. 

Μετά από όλα αυτά και με δεδομένη πλέον την είσοδο τουλάχιστον ενός μέλους των BRIC στο διοικητικό συμβούλιο του ΔΝΤ, η αγορά χρυσού από την Κίνα και την Ινδία ειδικά το τελευταίο έτος, μόνο τυχαία δεν μου φαίνεται. Επιπλέον τύπωμα χρήματος (δολαρίου) και για αυτό το λόγο (επιπλέον δάνεια) θα δημιουργούσε ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα. Άρα πουλάμε κάτι που έχουμε ήδη σε απόθεμα (χρυσό) και μάλιστα σε πολύ καλή τιμή, (αφού έχουμε την δυνατότητα να την επηρεάσουμε κιόλας) και έτσι μαζεύουμε χρήμα για να δανειοδοτήσουμε τις οικονομίες που έχουν προβλήματα. Το πουλάμε δε, (το χρυσό) σε αυτούς που έχουν τα μεγαλύτερα συναλλαγματικά αποθέματα, και σε αντάλλαγμα τους δίνουμε χώρο στο νέο αναβαθμισμένο μετά και τις τελευταίες εξελίξεις ΔΝΤ, και όλα καλά. Όσο για εμάς εδώ (την Ελλάδα εννοώ) οι ιστορικοί θα έχουν πολύ δουλειά τα επόμενα χρόνια από ότι φαίνεται... 

ManosV